Лернаайастан-Республика Горная Армения

Главная страница

Республика Горная Армения (Лернаайастан)

27 апреля 1921 года была провозглашена Республика Горная Армения

Республика Горная Армения (Лернаайастан)

Լեռնահայաստանի Հանրապետության կառավարիչ՝ Գարեգին Տեր-Հարությունյան «Նժդեհ»

Andranik with the Military Council of Goris, 1918

Герб Республики Горная Армения

Военный герб Горной Армении - ЛернаАйастана

Гимн Афтаномного Сюника в Составе Горной Армении

Ինքնավար Սիւնիքի Քայլերգը

Սեր սարեր անառիկ եւ հպարտ,
Սեր որդիք կորովի եւ անպարտ.
Խոր ձորեր Սիւնիքի ահաւոր,
Շիրիմ են թշնամու դարավոր:

Թշնամին հազարով միշտ մեր դեմ,
Կուրծք կրծքի մենք կանգնած նրա դեմ,
Չենք դողում, մենք սարսում մենք մահից,
Մեր մահը թեթեւ թիթեռի թեւից:

Ինքնավար Սիւնիքին ցանկանք,
Միշտ լինել թշնամու սպառնանք,
Շատ ապրի մեզ համար այսուհետ,
Քաջ հերոս Նժդեհ սպարապետ:

Տ.Ա.*

----------------
* Տիգրան Սազանդարեան (Ա.Ա.)

Республика Горная Армения (Лернаайастан, арм. Լեռնահայաստան) — просуществовавшее короткое время на территории современного Сюника самопровозглашённое государство периода Гражданской войны в России.

История

10 августа 1920 года между РСФСР и Республикой Армении было заключено соглашение, согласно которому Красная Армия РСФСР заняла спорные между Арменией и Азербайджанской ССР территории (Карабаха, Зангезура и Нахичевани).

После заключения соглашения командовавший армянскими войсками в Зангезуре генерал Дро покинул Зангезур, однако его помощники — командующий Капанским районом Гарегин Нжде и командующий Сисианским районом Погос Тер-Давтян — отказались признавать соглашение, опасаясь, что Зангезур будет отдан Советскому Азербайджану. В Зангезур вступила Красная Армия, и дашнакские отряды повели против неё партизанскую войну. Их положение уже казалось безнадежным, когда в начале октября вспыхнуло всеобщее восстание против Советской власти. В боях с Красной Армией вскоре погиб Тер-Давтян, и Нжде единолично возглавил восстание. К 21 ноября две бригады 11-й армии красных и несколько союзных ей турецких батальонов (всего 1200 турок) были разгромлены восставшими, и Зангезур полностью перешёл под их контроль.

25 декабря 1920 года съезд, состоявшийся в Татевском монастыре, провозгласил «Автономную Сюникскую республику», которую фактически возглавил Нжде, принявший древнее звание спарапета (главнокомандующего). Февральское восстание в Армении оттянуло на себя силы большевиков, на некоторое время дав Зангезуру передышку; весной, с поражением Февральского восстания, в Зангезур отступили силы повстанцев. К тому времени Нжде распространил свою власть на часть Нагорного Карабаха, соединившись с местными повстанцами.

27 апреля 1921 года была провозглашена Республика Горная Армения; Нжде возглавил её в качестве премьер-министра, военного министра и министра иностранных дел. 1 июля Горная Армения приняла название Республики Армении, как наследницы Первой Республики; её премьер-министром был объявлен глава правительства Первой Республики Симон Врацян, а Нжде был назначен военным министром. Однако вскоре советские войска перешли в наступление, и 9 июля Нжде с остатками повстанцев ушли в Иран.

Совет ЗАНГЕЗУРА

1920 թ.- դեկտեմբերի 25-ին Տաթևի վանքում հրավիրվեց համազանգեզուրյան առաջին համագումարը։ Որոշվեց Զանգեզուրը ժամանակավորապես հռչակել անկախ պետություն, մինչև պարզ կդառնար Հայաստանի Հանրապետությանը միանալու հնարավորությունը։ Նորաստեղծ հանրապետության սպարապետ դարձավ Գարեգին Նժդեհը։ 1921 թ.-ի ապրիլի 27-ին դարձյալ Տաթևի վանքում կայացավ համազանգեզուրյան երկրորդ համագումարը, որը երկրամասը կոչեց Լեռնահայաստան։ Սպարապետ Նժդեհը դարձավ վարչապետ և պարգևատրվեց «Խուստուփյան արծիվ» շքանշանով։ Համագումարի կազմը (95 մարդ) հայտարարվեց Լեռնահայաստանի պառլամենտ։ Լեռնահայաստանը վերանվանվեց Հայաստանի Հանրապետություն՝ Սիմոն Վրացյանի վարչապետությամբ։ Նման անվանումն ուղղակի հակադրվում էր Խորհրդային Հայաստանին և մարտահրավեր էր նետում նրան։

Նորանոր դիմումներ էին արվում Նժդեհին և շարունակվում բանակցությունները նրա հետ՝ կռվին վերջ տալու պայմանների շուրջը։ Այդ պայմանների բավարարման նպատակ ուներ ՌԿ(բ) կ Կովկասյան բյուրոյի պլենումի 1921 թ. հունիսի 3-ի որոշումը, որով Հայաստանին հանձնարարվում էր հայտարարություն անել այն մասին, որ Արցախը պատկանում էր Խորհրդային Հայաստանին։

Այդ ժամանակ Զանգեզուրի գոյամարտը Խորհրդային Անդրկովկասում «հակահեղափոխական» պայքարի վերջին օջախն էր, որի մարումը կարևոր նշանակություն ուներ Խորհրդային Ռուսաստանի համար՝ Անդրկովկասի վրա իր ազդեցությունը ամրապնդելու տեսակետից։

Հաշտության խաղաղ միջոցներ գտնելու հետ մեկտեղ խորհրդային ուժերը պատրաստվում էին վճռական մարտական գործողությունների։ Այդ ուժերը (Կովկասյան առանձին բանակը արևելքից՝ Ադրբեջանից, և կարմիր բանակի Երևանյան խմբավորումը արևմուտքից) 1921 թ. հունիս-հուլիսին զարգացրին ռազմական գործողությունները Զանգեզուրի պաշտպանների դեմ։ Հուլիսի կեսերին Գարեգին Նժդեհը փոքրաթիվ մասնակիցներով թողեց Սյունիքի և Հայաստանի սահմանները, հայտարարելով, որ եթե Սյունիքը չմնա Հայաստանին, ինքը կվերադառա պայքարը շարունակելու համար։

Հայերի համար, Զանգեզուրի գոյամարտը ազգային-ազատագրական պայքարի դրսևորում էր, որը մղվում էր երկրամասը Ադրբեջանի մաս կազմելու վտանգից պաշտպանելու համար։

Պատմաբանների կարծիքով, Գարեգին Նժդեհի ղեկավարությամբ Զանգեզուրի գյուղացիության մղած գոյամարտն ունի պատմական նշանակություն։ Ըստ նրանց, այս գոյամարտի շնորհիվ է, որ այսօր Զանգեզուրը մաս է կազմում այսօրվան Հայաստանի Հանրապետությանը։

Редкое фото Гарегин #Нжде в Сюнике 1920 год

Материал скомпонован и отредактирован: Аршам Агамалян

	=== result ===
Click on icons for more info